مشاور فانی: بین کارمندان دولت و فرهنگیان، تبعیض وجود دارد/ چرا دولت دهم با نفت ۱۴۰ دلاری طلب معلمان را نداد؟

زهرا تالانی: طرح استيضاح وزير آموزش وپرورش که از سال گذشته زمزمه های آن شنیده می شد سرانجام هفته گذشته قطعی شد و سوم تيرماه، به عنوان روز استيضاح علی‌اصغر فانی مشخص شد؛ در طرح استیضاح فانی که به امضای نمایندگان مجلس رسیده، مواردی از قبیل ناتوانی وزیر در جلب رضایت نیروها و کارکنان آموزش و پرورش، ناتوانی در جلب توجه دولت به اهمیت آموزش و پرورش و جایگاه آن، بی‌توجهی به وضع مدارس کشور ، ناتوانی وزیر در جلب توجه و عنایت عملی دولت در افزایش فضای آموزشی در مناطق محروم کشور که سرانه فضای آموزشی آنها به مراتب از متوسط کشور کمتر است، ناکارآمدی وزیر در جلب نظر دولت برای تامین معیشت فرهنگیان، شاغل و بازنشسته و اعطای امتیازاتی مشابه سایر ارگان‌ها به فرهنگیان، ناتوانی وزیر در حذف تفاوت‌ها در حقوق و مزایای فرهنگیان نسبت به سایر دستگاه‌ها مطرح شده است.

این همان مواردی است که معلمان سالهاست نسبت به آن اعتراض دارند اما اینکه در سال پایان مجلس ، نمایندگان به آن توجه کردند سبب شده تا برخی آن را سواستفاده انتخاباتی بدانند.

در همین زمینه با محمد فاضل، مدیرکل دفتر وزارتی و مشاور وزیر آموزش و پرورش گفت وگویی را انجام داده ایم که می خوانید:

مجلس پس از چند ماه تایید و تکذیب، بالاخره رای به استیضاح وزیر آموزش و پرورش داد. دکتر فانی روز چهارشنبه می تواند استیضاح‌کننده ها را قانع کند؟

وزیر حرفهای محکم، منطقی و قابل استنادی دارد که حتما در جلسه استیضاح عنوان خواهد کرد. متاسفانه نمایندگان مواردی را برای استیضاح مطرح کردند که بخش زیادی از آن ربطی به وزارت آموزش و پرورش ندارد و این سوالات را از هر وزارتخانه ای می توان پرسید یعنی نام وزارت آموزش و پرورش را بردارید و بگذارید وزارت علوم، نیرو، بهداشت، هیچ تفاوتی نمی کند؛ در نتیجه آنچه که امروز در مجلس به عنوان سوال از وزیر آموزش و پرورش مطرح می شود، مسئله عمومی کشور است چون درآمد عمومی کشور افت کرده و توان دولت کم شده است و خیلی از انتظاراتی که از بخشهای دولتی از جمله آموزش و پرورش وجود دارد تحقق نیافته است.

مطالبات معلمان چیست که اکنون نمایندگان مجلس برای تحقق آن درصدد استیضاح وزیرهستند؟ چون در سه سال گذشته مجلس اصلا کاری به این موضوع نداشت و در حد مشکل استخدام معلمان پیش دبستانی، گاهی تذکراتی داده می شد اما الان به شدت پیگیر این مطالبات هستند.

مطالبات معلمان کاملا به حق است و شناسایی این مطالبات قبل از نمایندگان توسط خود آموزش و پرورش شناخته شده و صدای ما بلندتر از همه است؛ در کمیسیون تخصصی آموزش و تحقیقات مجلس هم این مطالبات عنوان شده اما ما خیلی به دنبال جوسازی نیستیم و بیشتر به دنبال راه حلهایی برای حل مشکلات هستیم. باید توجه داشت که این مطالبات امروز اتفاق نیفتاده و قطعا یک روزه هم حل نخواهد شد. یک مشکل اساسی در مورد معلمان این است که با توجه به اهمیت، حساسیت و نقش آنها در جامعه و کشور، پرداختی آنها کم است و با وجود مشکلاتی که می دانیم در دولت وجود دارد، اما بین معلمان و سایر کارمندان دولت که کار مشابه دارند تبعیض وجود دارد. این مسائل وجود داشته و دارد ؛ ماخوشحالیم که الان مجلس در این موقعیت ورود به این موضوع کرده چون هرکسی به ما کمک کند تا راهکاری برای آنها پیدا کنیم استقبال می کنیم، به هرحال دولت هم قصد حل کردن موضوع را دارد اما نباید انتظار داشته باشیم در یک برنامه و بودجه این کار انجام شود. ما انتظار داشتیم نمایندگان در فصل بودجه این مشکلات را بررسی می کرند البته انصافا کارهایی هم کردند و از دوستان کمیسیون آموزش تشکرمی کنیم اما در کل این مطالبات مواردی نیست که با یک پیگیری و یک جلسه قابل حل باشد. اصلا 5 وزیر هم تغییر کند وقتی بنیه دولت فرصتی برای رسیدگی نداشته باشد اتفاقی نمی افتد.

از زمان وزارت آقای نجفی تا کنون معلمان مطالباتی داشتند و با تغییر 5 وزیر هم این مطالبات همچنان وجود دارد. چرا این مطالبات همیشه به عنوان دیون است و پرداخت نمی شود؟

سوال ما هم این است؛ در حالیکه در دولت گذشته کشور با نفت 140 دلاری اداره می شد اما نه تنها مطالبات پرداخت نشد، بلکه انباشه هم شد. ما الان بخشی از پاداش بازنشستگان سال 90 و 91 و بخشی از احکامی که آن زمان زده شد را پرداخت می کنیم. بدهی بیمه طلایی بیش از 200 میلیارد ریال بود که به عهده ما گذاشته شد. با اینحال ما قدمهایی هم برداشتیم مثل همین طرح رتبه بندی معلمان که ممکن است در شروع اعتراضها و توقعاتی داشته باشد اما خود این طرح پتانسیل‌هایی ایجاد می‌کند و اگر شرایط مالی دولت اجازه بدهد ما می توانیم ارقام اضافه حقوق را بیش از این بالا ببریم چون زیرساخت آن فراهم شده است. آقای فانی در دوره کمتر از دوسال وزارت، با توجه به انباشت مطالبات نقدی و فوری معلمان قدمهایی برداشته است مثلا معلمان در طول خدمت، رتبه ارشد و خبره می گرفتند که متناسب با آن پرداختی دریافت می کنند اما در زمان بازنشستگی، این رتبه ها حذف می شد اما الان این اتفاق نمی افتد و بازنشستگان با همان رتبه ها بارنشسته می شوند یا حق مناطق مرزی و بدی آب و هوا سالها بود قطع شده بود که ما الان آن را پرداخت می کنیم. به نظرمن وقتی آقای روحانی به عنوان رئیس جمهور و شخص اول اجرایی کشور، در یک نشست رسمی اعلام می کنند اعتراض همه اقشار از جمله معلمان را به رسمیت می‌شناسیم، این فضا فرصت جدیدی ایجاد می کند تا معلمان به فکر می افتند مطالباتشان را مطرح کنند چون این مطالبات سالها وجود داشته اما مطرح نمی شد؛ بنابراین بخشی از جلوه این انتظارات و مطالبات به فضای سیاسی و فرهنگی کشور باز می گردد که خوب هم است اما امیدوارم با آن عاقلانه برخورد شود.

الان حقوق معلمان چند درصد بودجه آموزش و پرورش را تشکیل می دهد؟

قبل از دولت نهم و دهم، سهم حقوق از بودجه حدود 92 درصد بود و 8 درصد سایر مطالبات بود اما الان بیش از 99 درصد بودجه صرفا برای حقوق ماهانه معلمان است و این به خاطر افزایش بی رویه نیروی انسانی است. وقتی در یک سال 116 هزار نفر وارد آموزش و پرورش می شوند که نیازی به آنها نبوده چطور باید پاسخ بدهیم.الان در تهران در برخی رشته ها مازاد نیرو داریم و در برخی کمبود ؛ یعنی همین حقوقی که معلم الان به آن اعتراض دارد ماهیانه از خزانه دریافت و به عنوان حقوق واریز می شود و ما هیچ سهمی نداریم.

اما برخی نمایندگان معترض عنوان می کنند اگر نیروی انسانی ساماندهی شود هم کمبود معلم جبران می شود و هم مشکل سهم حقوق از بودجه کمتر می شود.

وقتی آقای فانی به عنوان وزیر آموزش و پرورش انتخاب شد، به گروهی ماموریت داد که مشکلات آموزش و پرورش را شناسایی کند که بیش از 700 مشکل و چالش شناسایی و 5 سیاست برای چالشها انتخاب شد. یکی از این سیاستها، ساماندهی نیروی انسانی بود اما اجرای آن به سادگی نیست. یک مثال می زنم ؛ خانمی در تهران معلم ادبیات علوم انسانی است و برای یکی از مدارس تهران ابلاغ گرفته که آنجا نیازی به او ندارند اما در یک استان دیگر دبیر مرد ریاضی نیاز داریم . این خانم استخدام آموزش و پرورش است اما ما نمی توانیم او را به شهرستانی که نیاز داریم بفرستیم و در جای دیگر باید نیروی انسانی استخدام کنیم. بنابراین ساماندهی نیروی انسانی نیاز به یک برنامه دارد و ما از سال قبل آن را شروع کردیم. بارها اعلام شده که از زمان آقای دکتر فانی حتی یک نفر هم استخدام نشده است درحالیکه سال گذشته بیش از 25 هزار نفر نیروی بازنشسته داشتیم و حدود 15 هزار نیروی جدید هم برای دانش آموزان جدیدالورد نیاز داشتیم.یعنی نیاز به 40 هزار نیرو برای سال تحصیلی جدید داشتیم که در قالب طرح ساماندهی تامین نیرو شد. پیش بینی ما این است که تا 5 سال بعد ساماندهی نیروی انسانی مطلوب و ایده آل شود چون الان در دانشگاه فرهنگیان جذب نیرو را بوم گزینی کردیم.

این ساماندهی را با بازنشستگی پیش از موعد انجام می دهید؟

ما به گونه ای عمل می کنیم که به یک تعادل باو جود یکسری خروجی هایی که داریم برسیم و بازنشستگی پیش از موعد یکی از راهکارهاست.

آقای دکتر، معلمان به دنبال یک زندگی لوکس نیستند،‌ ذات فرهنگیان، زندگی متوسط روبه بالا هم بسیاری از آنها را راضی می کند. اما معیشت زندگی آنها را در چه حد می بینید؟ برای تامین یک زندگی متوسط رو به بالا برای فرهنگیان چقدر بودجه نیاز دارید؟

ما یک پرداختی در حکم داریم که وضعیت معلمان هم نسبت به سایر کارمندان دولت بد نیست و طبق آمار سازمان مدیریت، متوسط دریافتی حقوق معلمان یک میلیون و 700 هزار تومان است که در مقایسه با سایر نهادها تفاوت چشمگیری ندارد اما آنچه که معلمان به آن اعتراض دارند این است که سایر کارمندان پرداختی هایی دارند که آنها محرومند مثل حق مسکن، حق ماموریت، اضافه کاری، حق ایاب و ذهاب و ناهار و... در پیگیری ما یک توافقی با سازمان مدیریت انجام دادیم که در چهار نوبت یک پرداخت‌هایی داده شود تا قدم‌هایی در این زمینه برداشته شود. در ماه رمضان اولین پرداختی را داشتیم که توافق آن در فروردین انجام شده بود و وجوهی به حساب معلمان ریخته شد. بنابراین ما با سازمان مدیریت برای پرداخت هزینه های کمکی به معلمان جلساتی برگزار کردیم اما نیاز به زمان دارد.

چقدر باید به حقوق معلمان اضافه شود تا کفاف هزینه ها شود؟ یعنی اگر قانون خدمات کشوری اجرا شود چقدر به این حقوق ها اضافه می شود؟

حقوقها باید متناسب با نیاز به معلمان شود. من محاسبه دقیق ندارم اما انتظار داریم متناسب با هزینه ها و تورم حقوق معلمان اضافه شود.

بخشی از اعتراض نمایندگان برای این است که معتقدند آقای فانی از دولت مطالبه ای نداشته است. آیا مطالبه داشته و چقدر بوده است؟

باید این مسائل را مصداقی عنوان کرد. این مشخص است که تخصیص اعتبار همیشه کمتر از سقف اعتبار است چون یکسری محدودیتها در تامین درآمدها وجود دارد و ایده آل تامین 80 درصد بودجه است اما در سال 92 برای آموزش و پرورش 112 درصد تخصیص گرفتیم . دولت در مرداد ماه کل بودجه دولت که 250 هزار تومان بود را 160 هزار میلیارد تومان کرد چون اصلا رقم قابل تحقق نبود برای همین از بودجه همه وزارتخانه ها کم شد به جز آموزش و پرورش که 2 درصد هم اضافه شد و توانستیم مطالبه بازنشتگان از سال 90 و و91 را پرداخت کنیم. در سال گذشته هم 110 درصد اعتبار ما پرداخت شد چون ما نیازها و مطالبات را به دولت اعلام کردیم و ده درصد هم دولت بیشتر پرداخت کرد که این به خاطر پیگیری ما بوده است و ما صرف مطالبات کردیم.البته ما به خطر کمبود درآمد نمی توانیم فعالیتها را متوقف کنیم بخشی از درآمدها هم صرف کیفیت بخشی به فعالیتهای پرورشی شد و 110 پژوهش سرای آموزشی و 42 پژوهش سرای نانو افتتاح شد. تعالی مدیریت آموزش و پرورش و کیفیت بخشی معلمان هم بودجه نیاز داشت.بنابراین ما ساکت نشستیم و اگر فرض محال ما هم پیگیری نکردیم آیا شان دولت ایجاب می کند که فرهنگیان را رها کند درحالیکه مقام معظم رهبری هم فرمودند هرقدر برای آموزش و پرورش هزینه کنیم هزینه نیست و سرمایه است.

اما نمایندگان معتقدند که دولت آنگونه که به بخش سلامت توجه دارد به آموزش و پرورش توجه ندارد و شاید این به خاطر عملکرد وزیر باشد.

یک روال طبیعی در کارهای کشور در حال انجام است که برای آموزش و پرورش بیش از حد نظام طبیعی بوده است؛اما اینکه الان دولت به بخش سلامت توجه دارد به تشخیص خودش بوده است و ما نمی توانیم ورود کنیم.دولت به آموزش و پرورش هم رسیده و حتی در بخش سلامت هم نتوانسته به تمام خواسته های آن جواب بدهد.

وقتی دولت به بخش سلامت توجه کرد و بودجه ای اختصاص داد ناگهان حقوق پزشکان و پرستاران افزایش زیادی یافت، حتی پزشکان در مناطق محروم حقوق ۲۰ میلیونی گرفتند. شاید توقع معلمان هم همین است؟

این اعتراض را همه کارمندان وزارتخانه ها می توانند داشته باشند اما آنچه که به ما مربوط است وزیر تمام پیگیری هایش را انجام داده و نتایجی هم بدست آورده هرچند که برای ما قانع کننده نیست و باز هم تلاش می کنیم. من با آقای فانی که در کمیسیون آموزش بودم هم گفتم که دو دوره ما ویِژه دیده شدیم یکی زمان آقای دکتر رجایی و دیگری زمان آقای خاتمی، الان هم همینگونه باشد و کمیسیون آموزش و نمایندگان مجلس هم کمک کنند تا دولت هم متقاعد شود و آموزش و پرورش ویژه دیده شود.

شما برآوردی دارید که این ویژه دیدن چقدر هزینه نیاز دارد؟

عدد را ارائه کردیم و پیشنهاد کردیم که در بودجه یکسال تمام دیون آموزش و پرورش را صفر کنید که حدود 5 هزار میلیارد تومان است. در این صورت بودجه سال جاری را در یک محیط درست و طبیعی صذف می کنیم. وقتی دولت با محدودیتهایی مثل تحریم مواجه است و نفت اینقدر ارزان شده همین حمایتها هم خوب است و ما هم پیگیری می کنیم. مجلس هم ورود کند و نمایندگان کمیسیون بودجه و آموزش در زمان تدوین بودجه هم به ما کمک کنند.

این رقمی که شما عنوان کردید خیلی نیست. شما اگر نماینده مجلس بودید چه مطالبه ای از وزیر داشتید؟

من سعی می کردم راههای کمک به آموزش و پرورش را پیدا کنم چون باید مسائل ریشه ای حل شود.

این را همه نمایندگان و وزرا عنوان می کنند. اما چه زمانی و توسط چه کسی؟

دولت و نمایندگان مجلس باید کمک کنند.

تا کنون شما در آموزش و پرورش طرح و بودجه ای را برای حل مشکلات به دولت و مجلس برای تصویب ارائه کرده اید؟

بله شما اگر بودجه ها را نگاه کنید متوجه این موضوع می شود اما اینکه چرا حل نمی شود به مسائلی بود که توضیح دادم.البته امسال در تبصره بودجه ، کمکهایی را نمایندگان انجام دادند اما کافی نیست و نیاز به عزم جدی دارد؛ مثلا اینکه 5 روز فروش نفت به آموزش و پرورش اختصاص یابد یعنی چیزی خلاف روال جاری کار باشد چون امسال بودجه آموزش و پرورش 26 درصد افزایش یافته و سایر وزارتخانه ها 14 درصد اما باز هم کافی نیست.

اصل ماموریت آموزرش و پرورش موضوع آموزش است که کمتر نمایندگان به آن ورود کردند. برای افزایش کیفیت آموزشی، فعالیتی انجام داده اید؟

بخش زیادی از کیفیت آموزش بستگی به زیرساختها دارد. اگر یک معلم شاداب و فضای آموزشی مجهز هم باشد فعالیتهای آموزشی کیفی می شود اما برنامه ها، راهکارها و فرصتها هم مهم هستند. خوشبختانه وزیر و معاونان او در این زمینه برنامه دارند.سند تحول آموزش و پرورش در تمام زمینه های آموزشی برنامه دارد و اجرای آن می تواند به حیات طبیه کمک می کند که یک دانش آموز شاداب ، محقق و خلاق داشته باشیم. ما سند راه آن را تهیه کردیم و تا پایان سال 96 تمام برنامه ها مشخص است و از مطالبات مقام معظم رهبری هم بود که در اسفند سال 93 تهیه شد. یا در زمینه تغییر رویکرد اداره مدرسه که از حالت یک مدیر مجری بخشنامه ها تبدیل به رهبر آموزشی شود یکسری برنامه ها تدوین شده است.من به عنوان کسی که سالها در حوزه مدیریت بخشهای مختلف آموزش و پرورش کار کردم ، بدور از تعصب معتقدم که الان در آموزش و پرورش فکرهای خوبی وجود دارد اما باید فرصتهایی هم باشد.

این برنامه ها و فکرهای خوب را با معلم ناراضی می توان اجرا کرد؟

معلم یکی از ارکان مهم آموزش و پرورش است و شکی در آن وجود ندارد اما تمام نارضایتی معلم به مسائل معیشتی باز نمی گردد. بیشتر معلمان ما خوشبختانه این مسائل را در کارشان دخیل نمی دانند و خیلی از معلمان ما با مشکلات مالی که دارند وقتی به محیط مدرسه و کلاس می روند دق و دلیشان را سر دانش آموزان خالی نمی کنند. اما معلم تنها مشکل معیشتی ندارد او باید خودش را تصمیم گیریها سهیم بداند و در اظهارنظرها و بیان دیدگاهها نقش داشته باشد.معلم باید احساس امنیت کند و سیاستی که وزیر عنوان کرد که به جای فرهنگ امنیتی به دنبال امنیت فرهنگی هستیم اجرا می شود.امیدوارم در کل مجلس درست تصمیم بگیرد چون الان در آستانه برنامه ریزی برای سال جدید هستیم و با استیضاح مشکلات حل نمی شود.